Toen de Hongaarse architect Ernő Rubik in 1974 een houten prototype van zijn ‘magische kubus’ gebruikte tijdens zijn lessen om zijn studenten een beter ruimtelijk inzicht te verschaffen, had hij nooit kunnen vermoeden dat bij het begin van het volgend decennium zijn puzzel zou uitgroeien tot een wereldwijde rage. De ultieme hersenbreker groeide uit tot een van dé iconen van de jaren tachtig.
Op het eerste gezicht lijkt de kubus uit 27 kleinere kubusjes te bestaan, maar van die deelkubusjes zijn enkel de vlakken die aan de buitenkant liggen zichtbaar. Dat zijn bovendien telkens dezelfde vlakken, los van hoe de kubus wordt gedraaid. Elk van de 6 grote vlakken is opgebouwd uit 9 kleinere vlakken: 3 rijen op 3 kolommen, die elk 360 graden kunnen draaien. De grote vlakken hebben in de opgeloste eindtoestand elk hun eigen kleur: rood, oranje, geel, groen, blauw en wit. Enkele draaibewegingen volstaan om de kubus volledig door elkaar te haspelen. De uitdaging is dan om de kubus vanuit een willekeurige startpositie met zo weinig mogelijk draaibewegingen terug te brengen tot zijn originele staat, met egale zijvlakken. Makkelijker gezegd dan gedaan, zo blijkt:
Rubik patenteerde zijn uitvinding in 1975 en vanaf 1977 komt zijn ‘Magische Kubus’ in zijn thuisland op de markt. In 1980 start een Duitse producent met de massaproductie van de puzzel: een rage is geboren. Vanaf 1982 vinden er wereldkampioenschappen kubusdraaien plaats. Het huidige wereldrecord staat op naam van de Nederlander Mats Valk. Hieronder demonstreert hij hoe een kubus op te lossen in minder dan 6 seconden:
En wie niet snel is, kan het werk ook overlaten aan een robot, al dan niet uit Lego gemaakt:
Wiskundig gesproken is de kubus een mooie toepassing van de groepentheorie. Met 8 hoekblokjes en 12 randblokjes zijn er 43 252 003 274 489 856 000 (meer dan 43 triljoen!) verschillende startposities mogelijk. En maar 1 juiste oplossing. In 2010 hebben wetenschappers, met de hulp van de servers van computergigant Google, uitgerekend dat vertrekkend vanuit iedere willekeurige startpositie het minimum aantal keren dat er aan de kubus gedraaid moet worden om tot de positie met de egale zijvlakken te komen, twintig is. Tot 1995 werd gedacht dat het Getal van God, zo genoemd omdat alleen God zou weten hoeveel handelingen er nodig zijn, op achttien lag.
Na meer dan 30 jaar blijft de kubus tot de verbeelding spreken. Sommigen gaan er heel creatief mee om:
Er bestond begin de jaren 80 zelfs een animatieserie met een Rubiks Kubus in de hoofdrol:
Anderen gaan nog een stapje verder, zoals de Franse kunstenaar Invader:
TOP 10 door extermitent
Om af te sluiten vindt u op Rubiks website nog enkele wist-je-datjes over het best verkopende stuk speelgoed ooit. Tot nu toe zijn er over de hele wereld meer dan 350 miljoen kubussen verkocht. Mocht u nog geen exemplaar in uw bezit hebben, dan kan u terecht in de shop van het Huis van Alijn. Let wel, de kans op verslaving is extreem groot. U bent gewaarschuwd.