Als er één jaren 80-foto in het collectief geheugen gegrift staat, dan wel het portret van de jonge Afghaanse vrouw Sharbat Gula op de cover van het juninummer van National Geographic in 1985. Al het oorlogsleed van de hele wereld leek gebundeld in die ene indringende blik van de zogeheten Afghan girl.

Toen Steve McCurry, een fotograaf van de National Geographic Society, in december 1984 zijn beroemde foto nam, was Gula ongeveer 12 jaar oud. Zij was in het begin van de jaren 80 haar ouders verloren bij een aanval met Russische gevechtshelikopters, en was met wat haar restte aan familie te voet gevlucht naar Pakistan. Daar kwam ze terecht in het Nasir Bagh-vluchtelingenkamp, bij Pesjawar aan de grens van Afghanistan met Pakistan. McCurry nam er met zijn Nikon FM2, geladen met Kodachrome diafilm, twee foto’s van haar. Gula was toen een leerlinge van een provisorisch en geïmproviseerd kampschooltje. Het was de eerste keer dat ze gefotografeerd werd.

Dat McCurry de foto van het jonge Afghaanse meisje überhaupt kon nemen, was een klein mirakel op zich. In Afghanistan bepaalden streng religieuze voorschriften toen de wet. Westerlingen waren geen graag geziene gasten, laat staan reporters of fotografen. Vrouwen moesten verplicht een boerka dragen en tegelijk werd iedere vorm van onderwijs hen verboden. Ook het afbeelden van levende wezens, zoals bijvoorbeeld op foto’s en video’s, waren uit den boze. Met andere woorden, toen McCurry zijn ontspanner afdrukte, overtrad Gula drie basisregels: haar gezicht was niet bedekt, ze genoot onderwijs en ze stond afgebeeld op een foto. McCurry was overduidelijk de juiste man, op de juiste plaats, op het juiste moment. Alleen, door de netelige omstandigheden waarin hij de foto moest nemen, kreeg hij niet de gelegenheid naar de identiteit van zijn onderwerp te vragen.

Pas in 2002, na de val van het Taliban-regime en ruim 18 jaar na het nemen van de foto, kon McCurry Gula opsporen in een afgelegen heuveldorp in Afghanistan. Aangezien er nadien niemand nog een foto van haar had genomen, stond het feit dat ze gefotografeerd werd haar nog duidelijk voor de geest. Zelf had ze de foto nog nooit gezien en het verraste haar dan ook te horen dat haar portret zo bekend was.