Videogames maakten een gouden periode mee in de jaren 80. Niet alleen in het lunapark, maar ook in de woonkamer deden allerhande spelconsoles hun onstopbare intrede. De digitale wereld was een zoveelste rage rijker, maar dan wel een die zich tot op vandaag laat gelden. Games zijn inmiddels een onlosmakelijk onderdeel van ons cultureel landschap.
Het computerspel als cultureel erfgoed is een feit. Tegelijkertijd dringt de vraag over het duurzaam bewaren, exposeren en beschikbaar stellen van games zich meer en meer op. Onze collega’s van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum organiseren dit weekend een heuse Retro Game Experience, met een amusementshal vol vintage arcadegames, een filmprogramma, een quiz en een discussiepanel.
Het gerenommeerde MoMA in New York nam in 2012 het voortouw in het bewustmakingsproces van de game als cultureel waardevol goed. Na comics en animatiefilms bewaart het museum nu ook games, die omwille van de artistieke waarde, de maatschappelijke invloed en het historisch belang deel uitmaken van de werking. Een eerste selectie van 14 games (onder andere Pong, Space Invaders en de 80s klassiekers Pac-Man en Tetris) is er nu te zien in de tijdelijke tentoonstelling Applied design. Op termijn zal het MoMA in totaal 40 games opnemen in de vaste collectie en de dagelijkse werking.
De geschiedenis van de videogame werd grofweg bepaald door 3 mensen. Steve Russell schreef het eerste interactieve videospelletje, Ralph Baer bedacht het concept van de thuisconsole en Nolan Bushnell richtte niet alleen Atari op, maar maakte eveneens games in speelhallen een commercieel succes.
In 1961 schreef de toen 25-jarige computerspecialist verbonden aan het MIT Steve Russell in 200 uur tijd Spacewar, het eerste interactieve videospel. Het was een heel eenvoudige game, met een grootte van slecht 9Kb: twee ruimtevaartuigen bevochten elkaar en moesten ondertussen de aantrekkingskracht van de zon weten te ontwijken. Enig minpunt was dat het spel enkel kon gespeeld worden op een PDP-1, een main frame computer ter grootte van een gemiddelde ijskast, maar dan eentje die toen al 120.000 dollar kostte.
Ralph Baer werkte in de jaren vijftig als ingenieur bij een electronica-fabrikant. In die periode speelde hij al met de idee om een game te ontwikkelen die op een gewone televisie kon gespeeld worden. Pas in 1968 had hij een eerste werkend prototype van een video spelconsole ontworpen. Hij vroeg het patent aan en in augustus 1972 kwam het toestel als de Magnavox Odyssey op de markt: de allereerste thuisconsole waar spelletjes als ping-pong, hockey, volleybal, handbal en diverse schietspellen gespeeld was geboren.
Baer was trouwens ook een van de uitvinders van een ander soort computerspel dat erg populair was begin jaren 80 in ons land: Simon, een bijzonder verslavend geheugenspel dat leuk en leerrijk was.
Het derde grote moment in de gamegeschiedenis kwam er begin jaren 70. Toen kwam Nolan Bushnell, een informaticastudent én een fanatiek Spacewar-speler, op het idee om een computerspel te schrijven dat ook op een compacter systeem dan een mainframe kon gespeeld worden. In 1971 vond hij de nodige fondsen om een eerste console op de markt te brengen: het futuristisch ogende Computer Space. Het apparaat was geen succes, maar Bushnell gaf niet op en met de gammele winst die hij oogstte met de Computer Space startte hij een nieuw bedrijf, genoemd naar een term uit het bordspel go: Atari. Bushnell vroeg ingenieur Al Alcorn een spelletje te ontwerpen dat leek op Ralph Baers videogame Ping-pong. Pong is geboren, de moeder van alle videogames. Andere klassiekers volgen snel, met Space Invaders, Tetris en Pac-Man als de allergrootste successen.
In de jaren 80 waren de zogenaamde handhelds, draagbare spelconsoles in zakformaat, razend populair. Absolute marktleider was Nintendo met de Game & Watch-reeks, kleine spelcomputers met telkens één spel, die bestonden in een opklapbare of enkelvoudige versie. Donkey Kong, Green House en Balloon waren de grootste hits. In 1989 kwam Nintendo met de minstens even populaire Game Boy op de proppen, een perfect vehikel voor het puzzelspel Tetris dat al in 1984 ontworpen was maar dankzij de Game Boy wereldbekend werd. Een groot voordeel van de Game Boy was dat het werkte met kleine verwisselbare spelcassettes.
Games waren alomtegenwoordig in de jaren 80, het gouden tijdperk van de rage. Ze doken op in films (twee van de bekendste voorbeelden zijn Tron en WarGames), maar ook het omgekeerde was waar: vele spelletjes waren gebaseerd op een film of een populaire figuur uit de comics wereld. Klassieke spelletjes als ganzenbord of zeeslag kregen een digitale versie, maar tegelijk kwamen er bordspelen op de markt die geïnspireerd waren op een computer game (Pac-Man en Berzerk bijvoorbeeld).
De consoles worden steeds krachtiger, de visuals uitgebreider en complexer, de mogelijkheden vindingrijker. Light guns, steering wheels, joysticks, trackballs, 3D-helmen, motion control: het ontwikkelt zich allemaal heel snel en de wereld speelt gretig mee.
Tot slot, nog een leuk weetje: bij YouTube heeft de game mania ook al flink huis gehouden. Klik op play bij om het even welke video (bijvoorbeeld een filmpje uit onze videogameplaylist), klik nadien op pauze. Klik gelijk waar buiten het videoschermpje en typ ‘1980’. Game on!