De Amerikaanse acteur Eric Lawson, die jarenlang gestalte gaf aan de iconische ‘Marlboro Man’ in de reclamecampagnes van dat sigarettenmerk, is op 72-jarige leeftijd overleden. Hij stierf aan een longaandoening die het gevolg was van overvloedig roken. Roken was in de jaren 80 nog heel gewoon, net als reclames voor tabak.

Lawson, een verstokte roker vanaf zijn 14de, verscheen van 1978 tot 1981 in kranten en tijdschriften, of op affiches in het straatbeeld,  als het stoere, vrijheidslievende cowboypersonage. Als acteur kreeg hij kleinere rollen toebedeeld in tientallen films en televisieseries, waaronder CHiPs, Charlie’s Angels, Dynasty, The A-Team en Baywatch. Later, toen verschillende onderzoeken uitwezen dat impotentie kon gelinkt worden met roken, kregen wij hem te zien in een antirookcampagne als de ‘Impotent Man’, een parodie op de ‘Marlboro Man’. Lawson is de vierde ‘Marlboro Man’ die komt te overlijden ten gevolge van een aan roken gerelateerde longziekte. Zijn voorganger David Millar overleed in 1987 aan emfyseem, David McLean stierf in 1995 aan longkanker, een ziekte die de tweede ‘Marlboro Man’ Dick Hammer eveneens velde in 1999.

Sigaretten waren in de jaren 80 nog steeds erg populair, hoewel de schadelijke gevolgen voor de gezondheid reeds van in het begin van de jaren 60 algemeen bekend én bewezen waren. Roken bleef hip, stijlvol, avontuurlijk en de normaalste zaak van de wereld, een imago waar de media maar al te graag op inspeelden. Anderzijds ging de overheid vanaf de jaren 80 steeds meer in tegen de tabaksindustrie, ondermeer door het groeiende besef van de gevaren van passief roken. In 1980 verschenen in het Belgische Staatsblad twee Koninklijke Besluiten over de reclame, het vervaardigen en het in de handel brengen van tabakswaren, gevolgd in 1982 door een besluit dat tabaksreclame beperkte tot de productinformatie (merknaam, verpakking, enz.) en in 1987 met een rookverbod in bepaalde openbare plaatsen. Door een Europese richtlijn van 13 november 1989 worden de gezondheidswaarschuwingen op de verpakking van sigaretten afgedrukt op de voor- en de achterkant, in België effectief toegepast vanaf 1 januari 1992. Vandaag geldt in België een algemeen rookverbod in openbare ruimtes, op de werkplaats en in de horeca. Ook de wettelijke bepalingen rond de verkoop van rookwaren zijn veel strenger geworden.

Het imago van roken veranderde doorheen de jaren van goed naar slecht, met als positief resultaat dat het aantal rokers geleidelijk afnam. Uit de cijfers van de stichting van openbaar nut OIVO (het Onderzoeks- en informatiecentrum van de Verbruikersorganisaties) blijkt dat in de periode van 1982 tot 1993 het percentage dagelijkse rokers in België aanzienlijk daalde, van 40% naar 26%. Maar van 1991 tot 2003 schommelde dat percentage rond de 26 à 30%, waardoor er niet langer sprake was van een reële daling maar eerder een stagnering. Vanaf 2004 doet er zich wel een trendbreuk voor en valt het percentage dagelijkse rokers terug naar ongeveer 20-22%.In het recordjaar 2010 doken we zelf onder de 18%, maar sindsdien zien we terug een lichte stijging. Tegen 2015 wil de Vlaamse regering met een gezondheidsdoelstelling dit percentage niet hoger zien dan 20%.

Anno 2014 is roken nog net geen taboe.  Rokers en niet-rokers vormen 2 kampen en de polemiek durft wel eens hoog oplaaien. Hoe dan ook, iedereen lijkt het erover eens dat helemaal niet roken, door er niet aan te beginnen of gewoonweg te stoppen, de beste oplossing is. Wie het ooit voor elkaar kreeg om te stoppen, weet dat dit geen sinecure is, maar gelukkig is onze vrije markteconomie gul genoeg om een handje toe te steken. Allerlei hulpmiddelen (e-sigaretten, patches, kauwgom, hypnose, etc.) om de kankerstokjes af te zweren, zijn big business. Bovendien investeert de overheid veel geld in antirookcampagnes.

Over het rookgedrag in België anno 2013 publiceerde de Stichting tegen Kanker een ontluisterend onderzoek. Lees het eens rustig door. Het zal u misschien zin geven om te stoppen met roken. Of u juist opgelucht doen ademhalen dat u er nooit aan begon of er ooit vanaf raakte.