Hoewel de oorsprong van de videoclip verder teruggaat in de tijd, situeren de piekjaren van de muzikale en kunstige promofilmpjes zich onmiskenbaar in de jaren 80, toen televisiezender MTV de klok rond muziekvideo’s begon uit te zenden. Iedere zichzelf respecterende artiest kon niet langer een single uitbrengen zonder bijbehorende clip. De productie van muziekvideo’s werd al snel zo veel meer dan alleen maar een gefilmde versie van een live optreden, met heuse verhaallijnen of kunstzinnige interpretaties van de songtekst. Het absolute keerpunt wat dat betreft was Thriller van Michael Jackson.

Korte films waarin muziek centraal staat, bestaan al sinds het begin van de filmgeschiedenis. De videoclip kent dan ook diverse voorlopers. Met de komst van de ‘talkies’ of geluidsfilms groeiden muzikale films uit tot een erg geliefd genre. Denk maar aan de korte Vitaphone-films, Looney Tunes, Merrie Melodies of de vroege animatiefilms van Walt Disney, die bijna integraal rond een muzikaal thema waren opgebouwd:

De Fleischer Studios (bekend van ondermeer Betty Boop) introduceerden de zogenaamde “bouncing ball” Screen Songs, die het publiek aanspoorden om mee te zingen met populaire liedjes door het volgen van een wit balletje dat ter aanduiding van de maat op de lettergrepen van de tekst sprong, net zoals bij karaoke:

In de jaren ’30 en ’40  waren dan weer de Soundies erg populair in de Verenigde Staten. Dit waren korte filmpjes die speciaal voor de Panoram-jukebox werden gemaakt, een soort combinatie van een jukebox en een filmprojector. Na een muntinworp kon iedereen luisteren én kijken naar sterren als Duke Ellington, Count Basie en Cab Calloway.

In de late jaren 50, begin jaren 60 kwamen de Fransen met een eigen visuele jukebox op de proppen, de immens populaire Scopitone. Artiesten als Serge Gainsbourg, Jacques Brel, Jacques Dutronc en Françoise Hardy maakten korte filmpjes ter begeleiding van hun hits:

In de tweede helft van de jaren 60 komen zuivere popmuziekprogramma’s zoals Top of the Pops in Groot-Brittannië (vanaf 1970 gevolgd door Avro’s Toppop in Nederland) op de televisie. Optredens in dergelijke programma’s waren zeer gegeerd, maar omdat popsterren ook op tournee gingen en dus niet overal tegelijk konden zijn, werden televisieoptredens vervangen door een primitieve vorm van wat we vandaag kennen als videoclip.

Het grote scherm was ook bepalend voor de evolutie van de clip. Bepaalde muzikale films of musicals uit de jaren 50, 60 en 70 hadden een enorme invloed op de beeldtaal van latere videoclips. Zo kreeg de beroemde gevangenissequentie uit Jailhouse Rock met Elvis Presley veel navolging of de dansscènes in West Side Story die Michael Jackson inspireerden voor zijn clips en misschien wel het meest directe eerbetoon aan de musicals van de jaren 50, in casu Gentlemen prefer blondes: de hit Material girl van Madonna…

De langspeelfilms van The Beatles hadden de grootste draagwijdte wat betreft de evolutie van de moderne videoclip. Hun debuutfilm uit 1964, de zwart-wit mockumentary A hard day’s night, bleek een originele mengeling van komische scènes met dialoog en muzikale sequenties. Maar vooral hun tweede film, Help! uit 1965, was vormtechnisch zodanig innoverend dat het een soort sjabloon zou vormen voor ontelbare videoclips:

Supersterren onderkenden meteen het belang van een visuele ondersteuning van hun muziek. David Bowie, The Rolling Stones, Pink Floyd, Bob Dylan, The Who (om er maar een aantal te noemen): allemaal lieten ze zich gelden in de filmwereld en drukten zo hun stempel op de beeldtaal van de rock- en popmuziek.

De eerste clip die volledig met een videocamera werd opgenomen was Bohemian Rhapsody van Queen, een grensverleggend bravourestukje van bijna 7 minuten uit 1975. Omdat de populaire groep voor lange tijd op tournee was, kon Queen niet live optreden tijdens het BBC-programma Top of the Pops. Een uitgebreide clip bood de oplossing.

De grootste doorbraak kende de videoclip met de komst van MTV begin jaren 80. Dankzij MTV is de clip niet langer louter en alleen een promotiemiddel, maar groeit hij uit tot een zelfstandig esthetisch medium. Enkele topacts uit die periode, zoals Adam and The Ants, Duran Duran of Madonna, oogstten ongeziene triomfen mede dankzij hun vakkundig gemaakte videoclips.

Maar het is popzanger Michael Jackson die in 1983 met zijn clip Thriller nieuwe productienormen zou bepalen. Thriller, voor de volle 14 minuten geregisseerd door John Landis, kostte toen maar liefst 500.000$. Jackson zou zijn kunnen nog vele keren herhalen, met clips als Bad (met achter de camera niemand minder dan Martin Scorsese), Beat it en Billy Jean, stuk voor stuk cinematografische pareltjes.

Dat imitatie het grootste compliment is, zal misschien niet in Weird Al Yankovic’s hoofd hebben gespookt toen hij de clips van Jackson persifleerde, maar zijn parodieën blijven heel grappig:

De clips van de jaren 80 hadden een grote invloed op onze maatschappij. Niet alleen qua beeldtaal (bijvoorbeeld in de reclamesector), maar ook wat betreft gewoontes, looks en mode. Zo gingen de lossere zeden in de maatschappij ook tekeer in de steeds explicieter wordende muziekvideo’s:

De videoclip als flitsende spiegel van de samenleving, een spiegel waar hippe 80’s vogels maar al te graag in keken.